Mặc dù FTP là một giao thức quan trọng trong thời đại công nghệ số ngày nay, được rất nhiều doanh nghiệp ứng dụng rộng rãi tuy nhiên thuật ngữ này có vẻ vẫn còn khá xa lạ với nhiều người. Vậy FTP là gì? Có cơ chế hoạt động ra sao? Cách sử dụng như thế nào? Hãy cùng AI.Tech tìm hiểu chi tiết tất tần tật về giao thức này qua bài viết dưới đây nhé!
Định nghĩa giao thức FTP là gì?
FTP (tên tiếng anh: File Transfer Protocol – Giao thức truyền tải tập tin) là một giao thức được dùng để truyền tải tệp tin, trao đổi dữ liệu giữa các thiết bị máy tính với nhau.
Theo đó, người dùng có thể tải dữ liệu lên máy chủ hoặc lấy bất kỳ dữ liệu tập tin nào từ máy chủ về máy tính của mình từ xa thông qua TCP hoặc Internet.
Các ứng dụng của giao thức FTP là gì?
Hiện nay, giao thức FTP được nhiều doanh nghiệp áp dụng để trao đổi và phân phối dữ liệu giữa các bên liên quan, bao gồm cả đối tác bên ngoài lẫn nhân viên nội bộ.
Dưới đây là một số ứng dụng của giao thức này:
- Chia sẻ thông tin, trao đổi dữ liệu giữa các chi nhánh công ty và đối tác kinh doanh.
- Đội ngũ IT có thể sử dụng FTP để khôi phục dữ liệu sau các sự cố hoặc thảm họa, đảm bảo tính liên tục của hoạt động kinh doanh.
- Nhân viên quản trị web sử dụng FTP để tải lên và cập nhật nội dung như trang web, hình ảnh và các tài nguyên khác lên máy chủ của doanh nghiệp.
Cách thức FTP hoạt động là gì?
Giao thức FTP hoạt động theo mô hình hai hướng (nhận và truyền dữ liệu từ máy chủ Server tới máy khách Client) được tạo nên từ 2 tiến trình TCP logic là Control Connection và Data Connection, cho phép người dùng truy cập và điều khiển các tập tin trên máy chủ từ xa bằng cách truyền dữ liệu qua mạng máy tính. Trong đó:
Control Connection là phiên làm việc TCP logic đầu tiên được thiết lập khi bắt đầu truyền tải dữ liệu, cho phép việc kiểm soát dữ liệu khi nó duy chuyển qua và được duy trì xuyên suốt trong quá trình truyền tải. Tuy nhiên, phiên làm việc này chỉ quản lý và kiểm soát được thông tin điều khiển đi qua nó, cụ thể như các tập lệnh điều khiển.
Data Connection là một kết nối dữ liệu hai chiều giữa máy chủ và máy khách, được tự động thiết lập tự động khi cần truyền dữ liệu và chỉ đóng lại sau khi quá trình truyền tải dữ liệu kết thúc. Mục đích chính của Data Connection là đảm bảo việc trao đổi tệp tin được diễn ra hiệu quả và an toàn.
Ưu và nhược điểm của giao thức FTP là gì?
Ưu điểm của giao thức FTP
- Cho phép máy chủ gửi nhiều file cùng một lúc với dung lượng lớn, giúp tiết kiệm thời gian và tăng năng suất.
- Trong quá trình truyền dữ liệu nếu mạng bị lỗi, file sẽ tự động gửi lại khi mạng ổn định.
- Tích hợp tự động chuyển tập tin script, giúp tự động hóa các quy trình và giảm thiểu sự can thiệp từ người dùng.
- Cho phép thêm dữ liệu vào khung chờ và lên lịch truyền tải dữ liệu linh hoạt, giúp bạn sắp xếp việc truyền tải dữ liệu hiệu quả.
- Hỗ trợ đồng bộ tập tin trên máy chủ và máy tính cá nhân, đảm bảo dữ liệu trên các thiết bị khác nhau luôn được đồng bộ.
Nhược điểm khi dùng FTP
Bên cạnh những ưu điểm nổi bật vừa kể trên, giao thức này cũng còn tồn tại một số hạn chế nhất định như:
- Khả năng bảo mật kém
Những phiên cơ bản của FTP không có chương trình mã hóa dữ liệu, điều này cũng đồng nghĩa với việc các dữ liệu được truyền tải qua giao thức này có thể bị kẻ xấu đánh cắp bất kỳ khi nào nếu họ truy cập vào gói tin trên mạng.
Do đó, phương thức này sẽ không phù hợp với những tổ chức yêu cầu độ bảo mật cao trong quá trình truyền tải dữ liệu.
- Dễ bị tấn công
Do sử dụng phương thức nhận diện, xác thực thông qua tên của người dùng và mật khẩu đăng nhập nên giao thức rất dễ bị tấn công bằng Brute Force.
- Khó khăn trong quản lý quyền truy cập
Mặc dù FTP có hỗ trợ tiện ích quản lý quyền truy cập cơ bản nhưng không phải phiên FTP nào cũng có thể cung cấp cơ chế quản lý quyền tốt như các giao thức truyền tải dữ liệu khác.
Điều này có thể gây khó khăn trong việc quản lý quyền truy cập trên máy chủ FTP.
Các phương thức truyền tải của FTP
Khi thiết lập kết nối FTP, dữ liệu có thể được truyền đi theo cả hai chiều, từ máy khách đến máy chủ hoặc ngược lại với 3 phương thức chính sau:
Stream mode: Đây là phương thức truyền tải dữ liệu dựa trên độ tin cậy của giao thức TCP. Quá trình truyền tải dữ liệu theo phương thức này bắt đầu khi kết nối được thiết lập và kết thúc khi ngắt kết nối. Theo đó dữ liệu sẽ được gửi dưới dạng một chuỗi các byte không cấu trúc liên tiếp. Bên thiết bị gửi chỉ cần truyền luồng dữ liệu trực tiếp qua kết nối TCP đến bên nhận mà không cần thêm bất kỳ trường tiêu đề hay cấu trúc đặc biệt nào.
Block mode: So với Stream mode, đây là phương thức truyền dữ liệu có tiêu chuẩn hơn. Toàn bộ dữ liệu cần được chuyển đi sẽ được phân chia thành nhiều phần nhỏ hơn, sau đó được đóng gói thành các khối FTP riêng biệt (FTP blocks). Mỗi FTP blocks sẽ chứa các thông tin mô tả về khối dữ liệu đang được truyền tải. Điều này giúp kiểm soát và quản lý quá trình truyền dữ liệu hiệu quả hơn.
Compressed mode: Là phương thức truyền tải áp dụng kỹ thuật nén dữ liệu cơ bản gọi là “mã hóa độ dài chạy” (run-length encoding). Thuật toán này hoạt động bằng cách nhận diện và loại bỏ các phần dữ liệu lặp lại trong thông điệp. Kết quả là kích thước tổng thể của dữ liệu được giảm đáng kể trước khi truyền đi, giúp tối ưu hóa băng thông và thời gian truyền tải.
So sánh kết nối máy chủ FTP chủ động so với thụ động
Có hai cách để thiết lập kết nối giữa máy khách và máy chủ đó là kết nối máy chủ FTP chủ động động và FTP thụ động. Dưới đây là những tiêu chí so sánh giúp bạn có thể dễ dàng phân biệt 2 kết nối này.
| Tiêu chí so sánh | Kết nối FTP chủ động | Kết nối FTP thụ động |
| Cơ chế hoạt động | Khi một máy khách muốn kết nối với máy chủ FTP theo kết nối chủ động, máy khách sẽ thông báo trực tiếp địa chỉ IP và cổng thông qua lệnh PORT. Tiếp đến, máy chủ sẽ sử dụng những dữ liệu này để kết nối trực tiếp với máy khách và bắt đầu gửi dữ liệu | Khi máy khách muốn kết nối với máy chủ FTP theo kết nối chủ động, máy khách sẽ gửi 1 lệnh yêu cầu PASV và máy chủ sẽ trả một địa chỉ IP và cổng về cho máy khách. Máy khách sẽ dùng IP và cổng này để kết nối trực tiếp với máy chủ, sau đó nhận dữ liệu. |
| Cổng nguồn kết nối | Máy khách kết nối đến máy chủ qua một cổng nguồn cụ thể. | Máy khách kết nối đến máy chủ qua một cổng ngẫu nhiên nằm trong khoảng từ 1024 đến 65535. |
| Khả năng bảo mật | Trong kết nối chủ động, máy khách buộc phải mở một cổng trên tường lửa để cho phép máy chủ kết nối ngược trở lại. Điều này làm tăng rủi ro bị tấn công từ bên ngoài. | Trong kết nối thụ động, máy khách không cần phải mở cổng trên tường lửa, do đó phương thức này an toàn hơn so với kết nối chủ động. |
Cả hai phương thức kết nối chủ động và thụ động đều có thể được dùng để kết nối với máy chủ và truyền tải dữ liệu. Tuy nhiên, việc lựa chọn sử dụng phương thức kết nối nào còn tùy thuộc vào tình huống sử dụng và cấu hình của hệ thống.
Các loại giao thức FTP phổ biến hiện nay
Tiếp nối chủ đề giao thức FTP là gì, AI.Tech xin chia sẻ đến bạn đọc các loại giao thức FTP được sử dụng phổ biến hiện nay như:
FTP Plain (hay FTP đơn giản)
Đây là một giao thức truyền tải các dữ liệu qua kết nối TCP ở dạng văn bản như tên user, mật khẩu, các tệp tên,… bằng kết nối mạng máy tính.
Nhược điểm của giao thức này là không có tính năng bảo mật và mã hóa dữ liệu, dó đó rất dễ bị các hacker tấn công và đánh cắp dữ liệu.
FTP Secure (FTPS)
FTP Secure là một dạng biến thể của FTP nhưng đã được nâng cấp, mã hóa bằng SSL hoặc TLS, do đó nó đảm bảo tính bảo mật và an toàn cao khi truyền tải dữ liệu thông qua kết nối mạng.
Trước đi được truyền đi, các dữ liệu sẽ được mã hóa nhằm đảm bảo rằng trong quá trình truyền tải, dữ liệu sẽ không bị đánh cắp hoặc nghe trộm. Ngoài ra, giao thức FTPS còn hỗ trợ các chế độ bảo mật và phương thức khác nhau, giúp người dùng bảo vệ thông tin cá nhân và dữ liệu tốt nhất.
FTP Explicit SSL (FTPES)
Tương tự như FTP Secure, giao thức FTP Explicit cũng sử dụng mã hóa SSL hoặc TLS để bảo đảm tính bảo mật trong quá trình truyền tải dữ liệu.
Để kết nối đến máy chủ FTPS, người dùng phải thiết lập kết nối bảo mật trước khi bắt đầu truyền tải dữ liệu. Điều này không chỉ bảo vệ dữ liệu khỏi không bị đánh cắp, nghe lén mà còn giúp hỗ trợ đăng nhập và xác mình thông tin người dùng.
KẾT
Hy vọng với những thông tin được AI.Tech chia sẻ vừa rồi có thể giúp bạn hiểu rõ hơn về giao thức FTP là gì – một giao thức cực kỳ quan trọng đối với các doanh nghiệp kinh doanh hiện nay.
Đừng quên theo dõi AI.Tech để được cập nhật thêm nhiều kiến thức về giao thức FTP cũng như các giao thức khác phổ biến hiện nay nhé!
